La Convention a vu le jour pour deux raisons: tout d'abord, la précédente convention, qui avait élaboré le projet de Charte des droits fondamentaux, a été, de l'avis général, une initiative positive, qui a permis un dialogue ouvert, réunissant de nombreux interlocuteurs; par ailleurs, le sentiment général était qu'il devait y avoir une meilleure voie que celle qui a conduit au traité de Nice pour débattre et élaborer une réflexion sur l'avenir de l'Europe.
De Conventie werd om twee redenen ingesteld: ten eerste werd de vorige conventie tot opstelling van een Handvest van de grondrechten beschouwd als goede oefening in een open dialoog met tal van deelnemers; ten tweede bestond de algemene opvatting dat er een betere methode moest zijn om over de toekomst van Europa te discussiëren en na te denken dan de methode die bij het Verdrag van Nice was gevolgd.