Contrairement au Traité d'Amsterdam, qui prévoyait une possibilité d'intervention de l'Union seulement a posteriori, en cas de violation grave et persistante des valeurs communes, le traité de Nice a prévu à l'article 7 TUE un mécanisme préventif en cas de risque clair de violation grave, rendant ainsi beaucoup plus opérationnels les moyens dont l'Union disposait déjà.
In tegenstelling tot het Verdrag van Amsterdam, dat alleen voorzag in een a posteriori optreden van de Unie in geval van ernstige en voortdurende schendingen van de gemeenschappelijke waarden, stelt het Verdrag van Nice in artikel 7 van het EU-Verdrag een preventief mechanisme in wanneer er een duidelijk risico is op een ernstige schending, wat de middelen waarover de EU reeds beschikte veel doeltreffender maakt.