De Communautaire initiatieven Leader I (1991-1994) en Leader II (1994-1999) hebben in dit verband ook een experimenterende rol gespeeld, waarbij een innovatieve, geïntegreerde en participerende aanpak werd vastgesteld en ten uitvoer gelegd.
Die Gemeinschaftsinitiativen Leader I (1991-1994) und Leader II (1994-1999) dienten bereits als Experimentierstätten für die Entwicklung und Erprobung innovativer, sowohl gebietsbezogener als auch integrierter und partizipativer Entwicklungskonzepte.