Aan het eind van de zomer van 1989 hadden alleen Polen en Hongarije een weg ingeslagen, die niet alleen eenvoudige hervormingen betrof, maar een radicale verwerping van het "reëel bestaande socialisme", dat duidelijk getoond had aan het eind van zijn mogelijkheden te zijn gekomen.
Am Ende des Sommers 1989 hatten nur Polen und Ungarn einen Weg eingeschlagen, der nicht mehr nur auf bloße Reformen, sondern auf eine radikale Absage an den „realen Sozialismus“ hinauslief, dessen Grenzen sich nur allzu deutlich gezeigt hatten.