In dat geval mogen we de hamvraag niet uit de weg gaan, namelijk de vraag waartoe de Europese integratie uiteindelijk moet leiden: tot een naar centralisme neigende federale staat, wat een gevolg zou zijn van het inmiddels gestrande Grondwettelijk Verdrag, of tot een confederatie, een Europa van naties?
Da sollte man sich dann nicht um die zentrale Frage herumdrücken, was denn am Ende dieser europäischen Integration stehen soll: ein Bundesstaat mit zentralistischen Tendenzen, wie er durch den bereits gescheiterten Verfassungsvertrag entstehen müsste, oder ein Staatenbund, ein Europa der Vaterländer.
